Cyberoszuści mają wakacje? Jak ich rozpoznać! Porady od „Mądrej Babci” i eksperta z Meta

Wszyscy myślimy, że potrafimy rozpoznać internetowego oszusta… dopóki nie zobaczymy wiadomości od „bliskiej osoby” z prośbą o szybki przelew, albo super-oferty, która znika za chwilę. Internet jest pełen pułapek, a przestępcy stają się coraz sprytniejsi. 21 października 2025 r. odbyło się spotkanie, które miało na celu uzbroić nas w wiedzę i praktyczne narzędzia.

Na scenie pojawiła się Beata Borucka („Mądra Babcia”) oraz Oskar Braszczyński, ekspert ds. cyberbezpieczeństwa z firmy Meta, by pokazać, że bezpieczeństwo online nie jest tajemną wiedzą, lecz zbiorem prostych, praktycznych nawyków. Oto najważniejsze lekcje i wskazówki, które powinniśmy wdrożyć natychmiast.

Najczęstsze Pułapki, czyli Z Czym Walczymy

Zagrożenia w sieci nie są już domeną hakerów z filmów. Dziś to sprytnie skonstruowane wiadomości, które mają wywołać w nas stres lub ciekawość, abyśmy kliknęli, zanim pomyślimy. Eksperci wskazali na dwa główne typy oszustw, które najczęściej zagrażają Polakom:

1. Podszywanie się (Scamming)

To najbardziej osobiste oszustwa. Przestępcy wykorzystują komunikatory lub e-mail, podszywając się pod bliską osobę, bank, urząd skarbowy czy firmę kurierską.

• Oszustwo „na wnuczka/kuzyna” online: Ktoś ze znajomych (lub podający się za niego) nagle potrzebuje pilnej pożyczki na kilka minut, bo zablokowano mu dostęp do konta.
• Fałszywe powiadomienia: Oszuści wysyłają SMS-y z informacją o drobnej niedopłacie do paczki (np. 1,50 zł) lub konieczności odblokowania konta bankowego. Wiadomość zawsze zawiera link.

Kluczowa zasada: „Stop i sprawdź.” Jeśli wiadomość jest pilna, nietypowa lub prosi o pieniądze – zawszezadzwoń do rzekomego nadawcy na znany Ci numer, zanim klikniesz lub przelejesz złotówkę.

2. Fałszywe Oferty i Konkursy (Phishing)

Kto by nie chciał najnowszego iPhone’a za złotówkę? Phishing żeruje na naszej chciwości lub nieuwadze. Są to ogłoszenia o niesamowitych promocjach, supertanich przedmiotach na marketplace’ach czy wygranych w konkursach.

• Mechanizm działania: Link prowadzi do fałszywej strony logowania lub płatności, która do złudzenia przypomina prawdziwą (np. banku, portalu aukcyjnego). Wpisując dane, podajesz je bezpośrednio przestępcy.

Metody Obrony: Zestaw Narzędzi Bezpiecznego Internauty

Oskar Braszczyński, ekspert z firmy Meta, podkreślił, że największym błędem jest myślenie, że bezpieczeństwo online jest skomplikowane. Najskuteczniejsze metody są jednocześnie najprostsze i można je wdrożyć w 5 minut.

1. Dwuskładnikowe Uwierzytelnianie (2FA) – Cyfrowa Tarcza.

To absolutna podstawa. Jeśli haker zdobędzie Twoje hasło, 2FA (z ang. Two-Factor Authentication) jest ostatnią linią obrony. System wymaga podania dodatkowego kodu (najczęściej wysyłanego na Twój telefon) przy próbie logowania z nowego urządzenia.

Zapamiętaj! Jeśli masz włączone 2FA, oszust nie tylko musi znać Twoje hasło, ale też ukraść Twój telefon. Włącz 2FA na wszystkich najważniejszych kontach: e-mail, media społecznościowe i bankowość.

2. Silne i Różne Hasła

Nigdy nie używaj tego samego hasła do skrzynki e-mail i do konta na Netflixie. Jeśli oszust zdobędzie jedno hasło, od razu spróbuje go użyć wszędzie.

• Używaj Menedżera Haseł (np. Google Password Manager, LastPass) – przechowuje on silne, unikalne hasła za Ciebie i chroni je jednym hasłem głównym.
• Pamiętaj o długości hasła: to ona, a nie tylko skomplikowanie, jest kluczowa.

3. Czysta Higiena Cyfrowa

To po prostu świadome korzystanie z sieci:

• Sprawdzaj uprawnienia aplikacji: Zastanów się, dlaczego prosta aplikacja do edycji zdjęć chce dostępu do Twojej lokalizacji i kontaktów.
• Aktualizuj oprogramowanie: Aktualizacje często zawierają poprawki bezpieczeństwa, łatające luki, które mogłyby wykorzystać cyberprzestępcy.

Lekcja od „Mądrej Babci”: Edukacja Międzypokoleniowa

Ważnym elementem spotkania była rola Beaty Boruckiej. Podkreśliła ona, że często to seniorzy padają ofiarą oszustw, ponieważ czują się mniej pewnie w cyfrowym świecie, a jednocześnie są bardziej ufni.

Jak pomóc bliskim seniorom?

1. Ucz zasady „Zadzwoń, zanim klikniesz.” Nawet jeśli e-mail wygląda wiarygodnie, wystarczy szybki telefon do nadawcy, aby zweryfikować jego autentyczność.
2. Ustaw 2FA: Pomóż rodzicom i dziadkom włączyć dwuskładnikowe uwierzytelnianie na ich kluczowych kontach.
3. Bądź źródłem informacji: Nie krytykuj za padnięcie ofiarą, lecz cierpliwie tłumacz najnowsze metody oszustw.

Bezpieczeństwo w sieci to ciągła czujność. Musimy zmienić myślenie z „mnie to nie spotka” na „co zrobię, gdy to się wydarzy?” Pamiętaj: już dziś możesz wdrożyć te proste wskazówki. Zacznij od włączenia 2FA – to najlepsza cyfrowa tarcza, jaką możesz sobie zapewnić.